Een nieuwe mijlpaal voor Onze Tiny Boerderij: de verkoop is gestart! Vorig jaar stond in het teken van ‘oefenen’, kijken of ik goede oogst kon produceren. Dit jaar staat in het teken van opschalen van productie en oogst en het vinden van klanten. Dit is cruciaal om zelf te kunnen ervaren en leren wat de behoeften van de lokale klant en dus ‘lokale markt’ hier is en waar die markt dan ook is 😉 Het is mijn bedoeling om hele proces van A tot Z zelf te doen, daarom kweek ik bijvoorbeeld ook zelf plantgoed op in plaats van dat in te kopen. En het contact met de consument is hierin van belang om de cirkel te sluiten. Mijn uiteindelijke doel is mensen (en dieren, zoals het bodemleven) in de omgeving te bereiken met gezonde voeding. Op naar de markt dus!
In dit blog een stuk van de weg daar naar toe en wat daar bij is komen kijken. Ik schreef niet voor niets dat het nu een beetje ‘alles tegelijk’ is (hier). Eerst nog even stilstaan bij het doel.
Het doel – of een stukje ideologie
Mijn uiteindelijke doel is om, in het seizoen, op de wekelijkse markt van Emmen te gaan staan (naar eigen zeggen “de grootste en gezelligste markt van Drenthe”). Ik woon in deze gemeente en de tuinderij ligt daar dus ook 😉 Ik teel groenten van het seizoen en verkoop alleen eigen productie, ook om impliciet duidelijk te maken dat je niet ecologisch verantwoord tomaten in de winter kan telen bijvoorbeeld (voor verse consumptie in NL althans). Voor dit seizoen is het doel zodoende de laatste stap in het proces te testen en verkennen: klanten bereiken! Markt vinden (letterlijk en figuurlijk).
Daar gaat het nodige aan vooraf…
Ehm, waar te beginnen. Eigenlijk al in januari 2023, ik heb toen ‘alvast’ de nodige kratjes gekocht om oogst op de markt te kunnen presenteren (en daar naar toe slepen):
De kas bleek een betere plek om deze op te slaan en inmiddels gebruik ik die kratten voor heel veel andere tuinderij werkzaamheden.
Aankleding
Vervolgens is een stuk aankleding nodig, dus heb ik spandoeken ontworpen:
Mijn keuze was voor de meest duurzame variant hiervan: textieldoek 180 g/m² Het materiaal is “PET, PVC-vrij, gemaakt van 100% polyester en is recyclebaar. Dit maakt de polyester textieldoeken minder schadelijk voor het milieu in vergelijking met soortgelijke pvc-houdende materialen.” aldus drukwerkdeal.nl.
Binnen no-time na het bestellen waren de spandoeken thuisbezorgd:
Daar horen natuurlijk ook visitekaartjes bij (het doel is immers klanten bereiken):
Ja, je raad het al, ook hier was de keuze voor de meest duurzame optie die ik kon vinden. Namelijk volledig composteerbaar (de inkt ook) en voorzien van zaadjes van bijen- 🐝 en vlinder- 🦋 bloemen-mix 💐 (via Growingpaper.nl)
En ikzelf ‘moet’ natuurlijk ook gepast ‘aangekleed’ worden:
Jaja, ook weer duurzame opties:
- de T-Shirts zijn van 100% organic cotton
- het overhemd is van gerecycled katoen en gerecyclede plastic flessen (toepasselijk genaamd ‘pure waste’)
Op het overhemd heb ik ook het logo laten borduren:
Top gemaakt en geleverd door shirts-bedrukken.nl.
Verkoopmaterialen
En dat was nog maar het begin. Ik had inmiddels een hele lijst gemaakt met spullen die ik nodig zou hebben voor de verkoop. Niet echt duurzaam, helaas (bijna) allemaal noodzakelijk. Gelukkig heb ik ook het nodige bij de lokale kringloopwinkel kunnen vinden:
Verder nog het nodige verpakkingsmateriaal voor de groenten en het fruit, een mobiel pin apparaat, elektronische weegschaal, bonnenboekjes, rekenmachine, spullen om labels, etiketten en prijslijsten / prijskaartjes te maken, een heel scala aan hygiene producten die noodzakelijk zijn vanuit de geldende hygiënecode (waarover later meer), koelboxen, klemmen, touw, etc…
Het nodige uitzoekwerk en bestellingen verder heb ik alles compleet:
Eerst even oefenen
Gelukkig kon ik medio april alvast even oefenen met op de markt staan. Via een vriendin (dank! 🙏) kreeg ik de tip dat er duurzaamheidsmarkt in Westerbork zou zijn. Dat is voor mij niet helemaal lokaal, al past het binnen de cirkel van 50km die ik voor ogen heb. Ik vind dit sowieso een fantastisch initiatief van Duurzaam Westerbork en ondanks dat ik op dat moment nog helemaal geen oogst had (zelfs geen radijs), kon ik daar deelnemen door bezoekers uit te leggen hoe ze zelf hun eigen groenten kunnen telen. Om meer dan alleen kennis mee te kunnen geven had ik sla plantjes die ik over had meegenomen (ik zaai veel meer dan ik nodig heb, kleine moeite en fijne verzekering dat de bedden vol komen) en die heb ik uitgedeeld zodat bezoekers echt zelf aan de slag konden gaan.
Een laagdrempelige manier voor mij om te starten en met potentiële klanten in gesprek te kunnen gaan! En zeer geslaagd als test ook.
En dan de meest belangrijke voorbereiding 🐕
Op de markt in Westerbork heb ik ook getest of het mogelijk is om Noï mee te nemen naar de markt. Dat was mijn ideaal beeld en ook dit zou op deze duurzaamheidsmarkt goed getest kunnen worden omdat de markt maar 3 uur zou duren. Noï mee naar de markt dus! De test is geslaagd… dat wil zeggen, het is duidelijk dat Noï niet mee naar de markt kan helaas 😞
Noï is een lieverd, als ze buiten is, dan is ze een pure jager! Buiten staat ze aan en buiten de ren heeft ze alleen maar oog voor mensen om naar aaitjes en knuffels te ‘jagen’, naar katten voor wat inniger knuffels 😉 en naar vogels om te vangen en op te eten… Ze kan dan ook niet los lopen en zit dan de hele tijd aan de lijn. Dit is voor haar (en voor mij) niet te doen.
Dan maar zorgen dat Noï alleen thuis kan blijven zodra ik naar de markt ga. Dat begon met het maken van een hondenluik in de achterdeur die uitkomt in de hondenren:
Tja, Noï vond het hondenluik een ‘beetje eng’. Zelfs met het deurtje open en een koekje op de grond was ze niet te overtuigen. Dus ben ik een ei met kaas voor haar gaan bakken, een lievelingsrecept van Noï:
Zonder succes:
Het heeft uiteindelijk een paar weken (!) geduurd voordat Noï zelfstandig door het luikje heen durfde te gaan. Met de nodige pogingen om haar te trainen, wat motivatie van mijn kant en soms ook wat hulp… Gelukkig was deze tijd er en loopt Noï nu met hetzelfde gemak in en uit! Vervolgens ben ik steeds wat langer van huis geweest om te ervaren of dit goed ging. Geslaagd! We zijn er nu beiden klaar voor 😉
Oogst van ’t Seizoen!
En dan natuurlijk de op 1 na belangrijkste voorbereiding: de oogst! Ik schreef eerder over alle ongemakken en plagen waar de gewassen mee te maken hebben, maar ook dat niet alles moeizaam verloopt. Vlak voor de markt is dit de oogst in het vooruitzicht:
Jaja, verse ui zelfs! Ondanks dat deze al in de bloei kwam (of juist daarom) heb ik op advies de nodige ui alvast geoogst (de uien waarvan de steel niet uit zichzelf is gaan liggen als teken dat ze ‘rijp’ / oogstbaar zijn):
Dit schijnt een delicatesse te zijn en in ieder geval niet in de supermarkt te koop. En omdat dit verse ui is, schijnt deze bomvol vitaminen en smaak te zitten…
Helaas was de courgette nog net niet klaar om geoogst te worden:
Al met al volgens mij een prima assortiment om mee te starten. Groenten van ’t seizoen dus!
Nog wat oefenen
Ook al was ik dus met dit allemaal tegelijk bezig, ik heb nog een moment gepakt om alvast te oefenen met oogst en presentatie. Namelijk in de vorm van oogstpakketten voor de buren:
Vorig jaar hebben Cindy en ik al een rondje buren gedaan met de eerste oogst die we toen hadden, dit was wat mij betreft voor herhaling vatbaar. Inmiddels heb ik meer buren leren kennen en ben ik met de nodige pakketten een rondje gaan maken:
Weer een geslaagde oefening achter de rug! Dank buren voor de hulp en feedback 🙏
Vervolgens heb ik ‘heel professioneel’ / bij gebrek aan beter getest hoe ik de marktkraam kan opbouwen, door een pallet met de juiste afmetingen (dwz, de breedte van de kraam) te gebruiken voor een testopstelling:
Hierna heb ik alle benodigde spullen voor de markt ingepakt, klaar om mee te nemen naar de eerste markt:
Nou ja, nog niet helemaal, ik moest ook nog de prijs bepalen van de producten die ik zou gaan verkopen. Daar ging ook nog wel even tijd in zitten, omdat ik geen idee heb hoe ik die prijs moet bepalen. Dus maar even goed kijken welke prijzen er in de supermarkt gerekend worden. Dat werkt niet helemaal, in de supermarkt worden niet alle producten aangeboden die ik maak! (zoals verse kapucijner, meiraap en zelfs verse tuinboon is nog niet beschikbaar, aldus de websites van verschillende supermarkten) Zie hieronder de prijslijst die ik gehanteerd heb.
Oogst voor de markt
De dag voor de markt had ik gepland om alle gewassen te oogsten die klaar waren. Dit was de eerste grote oogst (na een seizoen lang oefenen met een stuk minder groentebedden en minder oogst) en op de markt doe ik graag de belofte dat alles de dag ervoor geoogst is (zo vers krijg je het niet in de supermarkt). Dat werd een lange dag… Naast het inpakken van materialen voor de kraam en schoonmaken van alle oogstmiddelen (waarover later meer) was ik 8 uur lang zoet met oogsten en het schoonmaken en inpakken van de oogst. Wel met een resultaat waar ik tevreden over was:
| Gewas | Gewicht | Aantal |
|---|---|---|
| Kapucijner | 9 kilo | |
| Koolrabi | 7 kilo | 38 knollen |
| Meiraap (eigenlijk: juni-raap 😋) | 10 kilo | 87 knollen |
| Peultjes (of peulen…) | 12 kilo | |
| Sla | 8 kilo | 40 kroppen |
| Tuinboon | 35 kilo | |
| Ui | 5 kilo | 31 bollen |
| Venkel | 4 kilo | 5 knollen |
Ik heb geen ervaren met op de markt staan, dus had geen idee of dit heel veel te veel of te weinig was… dit was in ieder geval ‘klaar’ en zou sowieso geoogst moeten worden.
De dag van de markt
Om op de markt te komen met alle producten en markt/kraam materialen heb ik een busje moeten huren:
Gelukkig kan dit voor een scherpe prijs bij een lokale aanbieder waar we vaker een busje hadden gehuurd (voor de nodige verhuizingen 😉) en goede ervaringen mee hebben opgedaan.
Helaas kon ik het busje pas om 09:00 ophalen (op een zondag, dus begrijpelijk), de markt zou om 11:00 starten en was zeker nog een uur rijden en natuurlijk inladen thuis! Ik wist dat het krap zou worden, ook daar zou ik van kunnen gaan leren…
Eerst dus nog even langs huis om in te laden:
En dan, na een knuffel voor Noï, op naar de markt. Het was een ‘landleven, lifestyle en streekproducten’ markt. Niet de wekelijkse markt waar ik uiteindelijk naar toe wil, wel een markt met focus op streekproducten en lokale ambachten (dank Cindy voor de tip! 🙏) in Vledder wel te verstaan (deze). Dit is eigenlijk ook iets verder dan de bedoeling is (64 km), om echt te kunnen spreken over een lokaal product hou ik de afstand graag binnen de 50 kilometer. Omdat dit een eerste markt voor mij zou zijn en deze goed in het seizoen gepland was ben ik hier bij wijze van uitzondering naar toe gegaan (bijkomend toeval ook dat ik goede jeugdherinneringen aan Vledder heb met schoolkamp)!
Ik kwam om 10:29 aan en kreeg te horen dat ik de bus om 10:30 van het marktterrein moest afhalen… ik had nog precies 30 minuten om de kraam op te bouwen en te vullen 😅
En precies om 11:00 was ik ook klaar… De aankleding had net iets strakker gekund, de timing niet, wel ben ik klaar voor verkoop!
Met deze prijslijst:
Zoals je kan zien probeer ik de prijsstelling eenvoudig te houden en had ik naast groenten ook sla plantjes en basilicum plantjes meegenomen voor de verkoop. Deze zijn over (zoals aangegeven zaai ik meer dan ik kan uitplanten, om verzekerd te zijn dat ik alle bedden goed vol krijg) en ik had bewust in aanloop naar de markt wat extra gezaaid om te kijken of hier ook vraag naar is, onder het mom ‘ik doe het lekker zelf’ 😉
Eerste ervaringen
En daarmee zijn de eerste ervaringen opgedaan. Het was een hele fijne dag om met klanten in contact te zijn en vooral te leren en observeren wat de klanten willen eten en daarover willen weten. Daarmee was de dag voor mij sowieso geslaagd!
De bezoekers waren vooral onder de indruk van de kwaliteit en het assortiment. Vooral de verse groenten die je niet in de supermarkt vindt deden het goed en daar waren mensen ook echt blij mee, vooral tuinboon, maar ook verse kapucijner. Ik dacht nog dat ik met 35 kilo tuinboon echt veel te veel had meegenomen, daar heb ik echter ook ruim 21 kilo van verkocht. Er was veel vraag naar wat die meiraap precies was, kende men nog wel vaag van vroeger maar men wist over het algemeen niet meer hoe dat heette of smaakte. Ik kreeg veel vragen met advies over portie grootte en hoe de groenten te bereiden. Daarnaast waren de nodige klanten en voorbijgangers geïnteresseerd in de teelt, vooral hoe ik slakken op afstand houd (veel klanten hebben zelf een moestuin, waarvan het leeuwendeel het niet red dit jaar, door nattigheid / kou / slakken). De nodige klanten vroegen ook waar ik zat om daar boodschappen te kunnen doen 😉 Nieuw-Amsterdam was wel te ver weg.
Uiteindelijk heb ik ruim de helft van de oogst kunnen verkopen en is de markt daarmee, naast het leren en de inzichten, ook een succes wat betreft gezonde voeding dat goed terecht is gekomen.
En financieel ziet het er dan als volgt uit: totale kosten (huur kraam, busje, diesel): € 171,=, totale omzet € 226,=, ‘winst’ komt dan uit op € 55,= (dat wil zeggen, het saldo van deze markt). Voor een allereerste kennismaking op de markt ben ik hier blij mee.
Ook weer terug
Dan zat het er nog niet op voor de dag, na afloop van de markt was het ook een kwestie van afbouwen, opruimen en dan de de ‘lange’ rit naar huis. En daar was het uiteraard allereerst aandacht voor Noï! Ze heeft het prima gedaan en was tegelijk blij dat ik weer thuis was. We hebben eerst een lange wandeling gemaakt en tijdens haar eten heb ik de bus uitgeladen, welke ik hierna nog teruggebracht heb naar het bus verhuurbedrijf. Al met al een lange dag.
De dag erna even rust voor ons beiden:
Komt goed uit, want het is veel te nat buiten om iets in de tuinderij te doen… En zo schrijf ik nu dan ook maar gelijk dit blog om met jullie te delen hoe dit proces gegaan is en een stukje wat ik heb kunnen leren.
Afsluitend
Allereerst bedankt klanten voor de leuke gesprekken, feedback en verkoop! 🙏 En ook supporters dank voor het meedenken en de support dus 😉🙏
Wordt in ieder geval vervolgd! Sowieso met nieuwe markten en oogst het vooruitzicht… Maar ook met details over nog meer stukken voorbereiding die ik heb moeten treffen om tot dit punt te komen. Daarvoor was dit blog al lang genoeg en heb ik eerder te weinig tijd gehad om dit uit te werken. Dit komt dus nog, dat zijn blogs op zich, over voedselveiligheid, hygiënecode en het verwerken van oogst op een effectief, efficiënte en (dus) veilige manier. Komt eraan… tot later! 🤗🤗
wat een werk, wat ziet het er goed uit!
Dank je wel 🙏
Superknap; komplimenten!
Dank Alberta! 🙏
ongelooflijk Bas, wat je hebt bereikt in zo korter tijd! Bravo
Dank je wel Yenna! 🙏