Kwaliteit van het product dat ik maak (dat wil zeggen, waarin ik de natuur ondersteun die dit laat groeien) is voor mij cruciaal. Mijn doel is om gezonde voeding bereikbaar te maken. En gezonde voeding is uiteraard veilige voeding! Safety first dus 😉
Zoals ik in het blog over de eerste markt beschreef, was het voor mij ook noodzakelijk om nog voor die eerste markt ook op papier te voldoen aan de vereisten op het gebied van voedselveiligheid. En zoals ook daar beloofd hierbij dit blog met toelichting over dat proces.
Waar te beginnen
Ik ben niet eerder een tuinderij gestart 😉, heb hier ook niet (echt) voor geleerd 🧑🎓 en heb ook niet bij een tuinderij gewerkt die oogst zelf verwerkt. Dus ja, waar moet je dan beginnen om erachter te komen wat er allemaal nodig / noodzakelijk is op het gebied van voedselveiligheid? Boerenverstand uiteraard 🧑🌾 en verder een hoop uitzoeken (lang leve het internet…). Het was me zodoende al snel helder dat het een vereiste is, als je voedsel verwerkt voor mensen, dat je in ieder geval een zogenaamd HACCP plan nodig hebt. Dat staat voor ‘Hazard Analysis and Critical Control Points’ of in gewoon Nederlands ‘Gevaar Analyse en Kritische Controle Punten’. Gelukkig heeft de betreffende autoriteit op dit gebied, de NVWA (Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit), heldere uitleg hierover op de website:
- Voedselveiligheid voor ondernemers
- Eigen voedselveiligheidsplan opstellen of hygiënecode branche gebruiken
- Hygiënecodes per sector
Voor het boeren zelf kwam ik eerder op een gestandaardiseerd ‘HACPP plan’ voor boerderijen dat Global G.A.P. (ook wel ‘EurepGAP’) heet. Dit bevat veel meer dan voedselveiligheid (en dus ‘HACPP’) alleen en lijkt vooral gemaakt voor grote partijen. Gelukkig bleek uit de info van de NVWA dat er specifiek voor de ‘Tuinbouw’ in Nederland een gestandaardiseerde hygiënecode bestaat, die zowel de teelt als (vooral) productverwerking en verkoop dekt: de Hygiënecode voor de AGF-detaihandel.
Hygiënecode AGF-detaihandel
Deze code is opgesteld door AVN (Ambachtelijke Versdetailhandel Nederland), de ‘brancheorganisatie voor AGF versspecialisten’ en is hier verkrijgbaar. Daar moet je dan wel lid van de AVN voor zijn of eenmalig € 150,- (excl. 21% BTW) voor betalen. Lid worden leek me niet nodig, dus dan maar apart aanschaffen.
Na het downloaden hiervan bleken dit maar liefst alsnog 124 pagina’s regeltjes en controle lijsten… Daar heb ik even de tijd voor genomen om door te nemen, dit is niet de meest vlot lezende lectuur die er is. Daarbij gaat het erom dat ik handel conform deze hygiënecode. Alle acties die uit de hygiënecode volgden voor hoe ik mijn materialen, gereedschappen, opslag, processen, etc. moet inrichten en aanpassen heb ik dan ook gelijk in kaart gebracht en gerealiseerd / ingepland. Zoals bij het afmaken van het ontwerp en de realisatie van het Was en Pak station en de benodigdheden voor de inrichting van m’n markt kraam. Dit kwam uiteindelijk op het volgende neer:
Aanschaf van middelen om hygiëne te borgen en te voldoen aan de hygiënecode
Het gaat hier om veel meer dan schoonmaak / reiniging / ontsmettingsmiddelen… Om een idee te geven, de volgende zaken zijn nodig volgende de hygiënecode:
- Een jerrycan met water om handen te kunnen wassen in de marktkraam
- Eenmalige droogdoekjes om handen te kunnen drogen in de marktkraam
- Hand desinfectiemiddel voor in de marktkraam
- Een afsluitbare prullenbak in de marktkraam
- Temperatuur meters
- Een schort voor verwerking van groenten
- Een handdroger voor het drogen van handen voor het verwerken van groenten
En dus ook de nodige schoonmaak-, reiniging- en ontsmettingsmiddelen. Hier heb ik nog even wat extra tijd aan besteed om de meest milieuvriendelijke varianten te vinden, voor zover dat kan / bestaat (er bestaat eigenlijk geen milieuvriendelijk ontsmettingsmiddel).
Tijdens het doornemen van de hygiënecode heb ik een inventarisatie hiervan gemaakt en hierna heb ik alle benodigdheden in 1x besteld (zie ook kostenplaatje in het blog over het Was en Pak station).
De handdroger moest vervolgens geinstalleerd worden:
Het idee hiervan is om kruisbesmetting te voorkomen, ook bij / na het wassen, drogen en ontsmetten van handen.
Alle spullen die nodig zijn in de kraam in het kader van hygiëne heb ik in een aparte, afsluitbare krat gedaan om makkelijk op te bergen en mee te nemen naar alle markten:
Procedures om hygiëne te borgen en te voldoen aan de hygiënecode
Vervolgens was het dus nodig om de nodige ‘bedrijfsruimten’ zodanig in te richten dat deze voldoen aan de hygiënecode. Zoals het apart opslaan van schoonmaak-, reiniging- en ontsmettingsmiddel in een afsluitbare kast:
En bijvoorbeeld ook het aanpassen van de inrichting van ‘het magazijn’ (in de bijkeuken van Onze Tiny Boerderij):
Bij het realiseren van het Was en Pak station heb ik gelijk rekening kunnen houden met de richtlijnen en eisen van de hygiënecode, zoals ik in het vorige blog heb laten zien.
Als laatste heb ik in dit kader ook de nodige ‘Standaard Procedures’ beschreven die ik hier hanteer, om aan de hygiënecode te voldoen:
De registratielijsten en het audit formulier kan ik helaas niet delen, dat stelt de AVN niet op prijs 😉
Afwijken van de gestandaardiseerde hygiënecode waar dit nodig is vanwege de specifieke situatie op Onze Tiny Boerderij
Als laatste heb ik nog een stukje ‘eigen hygiënecode’ opgesteld omdat die van de AVN niet volledig voorziet in de specifieke context waar Onze Tiny Boerderij zich in bevindt. Er wordt bijvoorbeeld uitgegaan van een bedrijfsruimte in een bedrijfsgebouw, terwijl het Was en Pak station op Onze Tiny Boerderij juist bewust buiten gesitueerd is. Hier was vervolgens wel een stuk maatwerk en dus specifieke analyse en afweging van controle punten voor nodig.
Dit heb ik uiteindelijk opgenomen in specifiek Hygiëne Beleid voor Onze Tiny Boerderij:
En daarmee was ook dit onderwerp ingevuld en kon ik met een gerust hart naar de eerste markt toe gaan!
Afsluitend
Hier is ook weer de nodige aandacht en werk voor nodig geweest. Ik ga ervan uit dat dit eenmalig was en hooguit op details aangepast dient te worden bij nieuwe / gewijzigde wetgeving in dit kader. Dit was in ieder geval weer een leerzaam project en dit was dus ook nodig om zeker te zijn dat de producten die ik lever van goede kwaliteit zijn. Tegelijk was de uitdaging voor mezelf om dit zo efficient en praktisch mogelijk in te richten, net zoals het Was en Pak station, zodat dit gelijk vloeiend in zou passen in al het werk op Onze Tiny Boerderij.
Dat is het wel voor nu, wordt ongetwijfeld weer vervolgd zodra ik ook de eieren van de kippen hier ga verkopen (zodra de ‘flok’ / groep wat groter is en ik de gelegde eieren weer kan vinden… 😆)