Het is volgens mij algemeen bekend dat we momenteel te maken hebben met een record droogte… Droogte records worden verbroken (zoals ‘Langste periode zonder meetbare neerslag verbroken in De Bilt’ aldus Weerplaza) en ook volgens de droogtemonitor van het KNMI zouden we afstevenen op record hoeveelheden neerslagtekort (en behoort 2023 op dit moment reeds tot de 5% droogste jaren sinds 1906). Tja, je hoeft maar naar buiten te kijken en je ervaart dit zelf hier. Wij zijn hier dan ook erg blij met de investering – ook in bloed, zweet en tranen – in een irrigatie hoofdleiding! In dit blog meer uitleggen hoe we deze nu dankbaar en noodzakelijkerwijze inzetten.
Hoeveel water heeft groenten dan eigenlijk nodig?
Goede vraag! Wist ik nog niet. Dat wil zeggen, ik wist al dat
- jonge plantjes vaak een beetje water nodig hebben;
- zaad dat moet ontkiemen altijd vochtig moet blijven;
- verschillende groenten verschillende wortel structuren hebben die verschillende diepten bereiken (een super mooie bron die je hiervoor kan raadplegen en schematische tekeningen van wortels per type plant kan zien vindt je hier);
- de waterbehoefte van de plant afhankelijk is van het stadium van de plant en de oogstbare delen, de temperatuur, zonuren, wind, etc.
Tijd dus om de experts te raadplegen. Te beginnen met een zogenaamde ‘market farmer’ die ik hoog heb zitten omdat hij regeneratieve agricultuur nastreeft en hier ruimschoots over deelt en wereldwijd mensen inspireert om hier ook mee aan de slag te gaan, Richard Perkins. In zijn boek ‘Regenerative Agriculture – A practical Whole Systems Guide to Making Small Farms Work‘ spreekt hij over een gemiddelde behoefte van ‘3 a 4 centimeter per week’ water. Ik wist dat groenten vooral erg behoeftig zijn (in ieder geval aan voedingsstoffen / mest / compost), dit is wel erg veel. Ook andere bronnen bevestigen echter deze behoefte, zoals te lezen in deze paper ‘Irrigation for Small Scale Vegetable Production’ van de ‘Wisconsin School for Beginning Market Growers’ (onderdeel van de University of Wisconsin – Madison): “2,5 tot 3,8 centimeter per week voor de meeste gewassen”.
Dan is het uiteraard handig om te weten hoeveel regen er ‘normaal gesproken’ valt. Die data stelt het KNMI ook beschikbaar (hier) en daaruit blijkt dat er normaal gesproken, gemiddeld per maand, niet eens genoeg regen. Dan moet er dus (gemiddeld genomen) sowieso frequent beregend (water sproeien) worden. Voor onze locatie komt dat op het volgende neer:
Hierbij ga ik ervan uit dat alleen in mei t/m september dus water bij gegeven moet worden. En het is al helemaal duidelijk dat dit gemiddelden zijn, waarbij we in de maand juni tot nu toe nog geen enkele millimeter regen hebben gezien (en de 2e helft van mei ook niet). Die irrigatie leiding is dus niet voor niks aangelegd.
Tijd om de irrigatie leiding in gebruik te nemen
De irrigatie leiding hebben we als volgt aangelegd:
Bij iedere fruitrij zit dus een water aftappunt waarop verschillende irrigatie middelen kunnen worden aangesloten. De groentebedden liggen (10 rijen breed) tussen de fruit rijen in.
Alle groente bedden besproeien we bij het uitblijven van regen voor langere tijd met een simpele zwenksproeier:
Deze zwenksproeier zit met een tuinslang van 20 meter aangesloten op telkens een andere aftappunt:
Op het irrigatie systeem kan telkens maar 1 zo’n sproeier tegelijk actief zijn. Dat betekent dus dat we deze telkens met de hand verplaatsen naar een nieuw stuk dat beregent moet worden. Hiermee geven we ongeveer 500 liter (0,5 m3) water per uur. De tuinderij in huidige afmetingen (1/3e deel van wat het in totaal de bedoeling is) heeft op basis van bovenstaande data bijna 6.000 liter (5,7 m3) (!!) per week nodig… dat zou dus neerkomen op 11 uur lang water geven. Dat is wel erg veel. We zitten nu in deze kurkdroge weken op zo’n 3.000 tot 5.000 liter (3 – 5 m3) water per week.
Kan dat efficiënter?
Ja, iets. De paden hoeven niet perse bewaterd te worden en bedden waarop nog maar kleine plantjes staan zouden niet in het geheel beregend hoeven worden. Van dit laatste is eigenlijk nauwelijks sprake meer, bijna alle bedden zijn in het geheel gevuld in deze fase van het seizoen. Toch hebben we ook andere systemen in gebruik, zoals druppelirrigatie die we bij de wortel / knol gewassen hebben gebruikt voor het ontkiemen hiervan:
Alleen bij de bepaalde gewassen is dit dus nuttig (en zelfs nodig) en de hele tuinderij / ieder bed voor leggen met plastic lijkt ook niet de meest efficiënte oplossing.
Plaatselijke druppel-irrigtatie aanleggen
En dan hebben we ook nog de bomen en struiken op de tuinderij die water nodig hebben, zeker in de 2 jaren nadat ze aangeplant zijn… Dit is het geval voor onze tiny heg en haag die we hebben aangeplant en natuurlijk al het fruit. Hiervoor waren we we op zoek naar de beste oplossing toen een meedenkende buurman ons tipte op een veiling van een druppel irrigatie systeem van Hozelock (dank Bart! 🙏). Het ging om een grote partij druppel irrigatie onderdelen met een nieuwprijs van meer dan € 3.500,- (exclusief BTW). Na een paar ‘mislukte’ veilingen (waarbij wij niet het hoogste bod hadden) was het hierbij raak! Met een bod van € 180,- (!!) hadden we deze veiling gewonnen 🙏🤩:
Hiermee helaas dus wel weer een hoop plastic in huis. En we moesten de leidingen en aansluitmateriaal er zelf nog bij kopen. Toch lijkt dit een perfecte oplossing voor bomen, struiken en zelfs bloempotten (jaja, zelfs die 💐 hebben we hier op Onze Tiny Boerderij 😉):
Zo hebben we dit aangelegd:
Dit systeem zijn we ook aan het aanleggen in de fruitrijen:
Met dit systeem kunnen we ook ongeveer 500 liter per uur toedienen en dan puur in het midden van de wortelzone! Bomen en struiken hebben meer water nodig dan fruit, maar wortelen (uiteindelijk) dieper en kunnen dus makkelijker bij het grondwater. Dit zal alleen in de eerste 2 jaren naar verwachting nodig zijn en dit jaar sowieso cruciaal gebleken in het levend houden van wat we hebben aangeplant…
Overwegingen over irrigeren
We irrigeren momenteel met kraanwater (!) Dat is niet wenselijk, helaas nu wel noodzakelijk. Aan de kosten zal hier niet zo liggen, voor de enorme hoeveelheden die we nu al gebruiken zijn we tussen de €3,- en €5,- per week kwijt. Dat is te overzien, vooral omdat dit alleen in extreme gevallen het geval zal zijn. Zodra we 3x zo veel moeten sproeien blijft dit eenzelfde verhaal, we verwachten dan immers ook minimaal 3x zo veel oogst. Dit is nog steeds wel serieus veel water en alleen te doen zo lang water zo goedkoop is. Voordat we alternatieven langs gaan is onze eerste focus op het minimaliseren van de noodzaak tot het gebruik van water.
Minimaliseren van benodigd water
Dit is mogelijk door verschillende korte en lange termijn acties:
- Niet dagelijks een beetje sproeien, maar 1x in de week een grote hoeveelheid. Dit zorgt ervoor dat de grond verzadigd raakt en dat het water de grond in zakt, in plaats van door wind en zon direct weer verdampt. Planten worden hier ook sterker door, omdat ze eerder genoodzaakt zijn om dieper te wortelen en daarmee sneller bij het grondwater komen;
- Niet ploegen in het voorjaar, zodat de bodem het maximum aan water kan vasthouden totdat het ophoudt met regenen;
- De bodem structureel verbeteren door organisch materiaal toe te voegen (bijvoorbeeld door groenbemesters te gebruiken zodra er geen gewas op een bed staat), waardoor de bodem veel meer water kan vasthouden;
- Zeer plaatselijk water geven, zoals met de druppelirrigatie het geval is als hierboven beschreven. Dit moet dus wel in balans zijn met de hoeveelheid investering en plastic dat hier voor nodig is…
- In ieder geval proberen zo selectief mogelijk water te geven, puur wat nodig is, in relatie tot oogst (potentieel).
Naast het minimaliseren van de behoefte blijft het nodig om bij te ‘beregenen’. Ook daar willen we verbetering in aanbrengen:
Langere termijn: Kringloop gedachte ♻️🌧️
Nu gebruiken we dus kraanwater… Een alternatief zijn zou om water uit de bodem op te pompen, zoals hier om ons heen veel gebeurt. Dat gaan we echter niet doen. We zitten hier in bodemdaling gebied en gaan niet meehelpen aan de problemen die gevolg zijn van te veel oppompen van grondwater (zoals schade aan funderingen en huizen). Daarbij bevat dit water mogelijk ook de nodige verontreiniging door de gangbare landbouw die om ons heen plaatsvind, waarbij kunstmest en chemie (herbiciden, pesticiden, fungiciden) gebruikt worden en wegspoelen via het oppervlakte water in het grondwater.
Het beste alternatief is om regenwater op te slaan! Zoals ook al hiervoor aangeven, liefst zo veel mogelijk in de (gezonde) bodem. Dat zal niet genoeg zijn voor droogte perioden. Voor de hoeveelheden water die we nu en op termijn nodig hebben (dus tot 15.000 Liter of 15 m3 !!! per week) hebben we dus enorme opslag nodig op Onze Tiny Boerderij… Dat vraagt enerzijds ‘infrastructuur’ en investering, anderzijds ook de nodige vergunning van de gemeente. We zijn nu nog en al een tijdje bezig met een vergunning traject voor de tuinderij (waarover ongetwijfeld later meer), daarna gaan we hier ook werk van maken. Dit is alsnog de beste optie omdat regenwater schoon is en vol mineralen / voedingstoffen zit voor planten en ook nog een ‘gratis uit de hemel’ valt 😅
Wordt dus ongetwijfeld weer vervolgd!
P.s.
Oh ja, deze droogte heeft toch ook nog ergens een voordeeltje. Zo zijn de regenlaarzen in de aanbieding, wat goed uitkomt:
Erg handig ook die watermeter om de noodzakelijke hoeveelheid bij te beregenen water nauwkeurig (selectief) te kunnen bepalen… en gelukkig kunnen we die meter komende week gebruiken, het gaat regenen!!! 🌧️💃🕺🌧️
En dat alles voor een gezonde plant, bodem en oogst:
